Wat is Monnikenwerk?
Wat is Monnikenwerk?
In de periode van 17 juli tot en met 21 augustus 2024 vindt de zevende editie van het project Monnikenwerk plaats. In de stille ruimte van een middeleeuwse kerk werken vijftien kunstenaars zes woensdagen aan hun monnikenwerk - kunst, die soms raakt aan iets dat groter is dan wij. Aan het einde van de werkdag zijn bezoekers welkom om kerk en kunst te ervaren.
Monnikenwerk vindt plaats op de woensdagen 17, 24 & 31 juli en 7, 14 & 21 augustus. Er zijn drie rondes: Ronde Noord Groningen, Ronde Noordoost Groningen en Ronde Noordoost Friesland. Alle kerken zijn geopend voor publiek van 17.00 – 20.00 uur.
Drie routes
Ronde Noord Groningen
Ronde Noordoost Groningen
Ronde Noordoost Friesland
Ronde Noord Groningen
Ronde Noord Groningen loopt van Westernieland en Saaxumhuizen naar Eenrum, Obergum en Den Andel. Alle kerken zijn geopend voor publiek van 17.00 – 20.00 uur.
Westernieland - Agneta Evenhuis
Saaxumhuizen - Elise Klinkert
Eenrum - Auk Russchen
Winsum Obergum - Lisette van Dommelen
Den Andel - Josefien Alkema
Ronde Noordoost Groningen
Ronde Noordoost Groningen is in Losdorp, 't Zandt, Loppersum, Eenum en Godlinze. Alle kerken zijn open voor bezoek van 17.00 tot 20.00 uur. In Loppersum is een treinstation.
Losdorp - Paula Biemans
't Zandt - Ans Courtier
Loppersum - 'De Verborgen Tijd'
Eenum - anne wine
Godlinze - Anjet van Linge
Ronde Noordoost Friesland
Ronde Noordoost Friesland doet Nijewier, Wetsens, Eastrum en Jouswier aan. Alle kerken zijn geopend voor publiek van 17.00 – 20.00 uur.
Nijewier - Lisette Durenkamp
Wetsens - Hermine Stam
Eastrum - Elisabeth Donkers
Jouswier - Coby Prins
Vijftien Kunstenaars
Agneta Evenhuis
Westernieland
buigen [krommen] mnl bjegen; mnd bugen; nfri bûg(j)e; <pgm *būgan-; ohd biogan; got biugan; pgm *beugan <*pie bʰeugʰ- buiging [verbuiging, vervoeging] vnnl buighing [flexie] [twe-spraack] flexie [buiging van ledematen, verbuiging van woorden] <lat flectere [veranderen] declinatie [verbuiging, afstand tot hemelequator] <lat dēclīnātiō [afwijking van een rechte lijn] <pie klei- [hellen, neigen]
Elise Klinkert
Saaxumhuizen
Ik kijk er naar uit om mij met de kerk van Saaxumhuizen en zijn omgeving te verbinden, te dwalen,
te luisteren en te voelen.
Het idee van wat ik dacht te moeten maken, heb ik allang losgelaten, ik moet even helemaal niets.
Het grote niets, wàt een vrijheid, ik verheug me erop!
Auk Russchen
Eenrum
Ik ga op reis,
op verdiepingstocht
naar cirkel- en kruisvormen.
Verzachting zoeken,
de stilte beluisteren,
essentie filteren.
Mijn reisproces wekelijks
weerspiegelt in een ‘organisch
verwonderlaboratium’.
Liset van Dommelen
Winsum Obergum
Op de tast
Ik maak weergaves van mijn omgeving op de tast.
Maak dingen eerst onzichtbaar, om ze middels frottage/rubbings opnieuw te laten verschijnen. Om met mijn stille aanrakingen, de ruimte daarna tijdelijk aan te vullen met mijn ontmoeting op papier.
Josefien Alkema
Den Andel
Het aardse en het hemelse komen bij elkaar op deze plek. Het is hier stil. Is het een bezielde stilte? Kun je dat zichtbaar maken, het spirituele belichamen?
Ik ga op zoek naar vormen om dit in beeld te brengen. Met tekeningen en sculpturen van papier het immateriële tastbaar maken. En als dat te hoog gegrepen is, iets maken is heel aards.
Paula Biemans
Losdorp
Ik neem mij voor op zoek te gaan naar het lichamelijke van het kerkgebouw. Heeft zij een buik, een ruggengraat, tastzin, stromend bloed, een kloppend hart? Hoe aards is zij? Kan ik mij tot haar verhouden?
De kerk van Losdorp als lichaam met onderaan het oudste deel, het fundament. En dan, hoe hoger de kerk reikt hoe jonger. Ze is meegegroeid door de eeuwen heen.
Ans Courtier
’t Zandt
Graag laat ik mij inspireren door ruimtes. Wat zie ik, wat vertellen
zij mij en wat ervaar ik?
Daaruit komt vaak locatiegebonden werk.
Materiaal en techniek op geleide van het idee.
Ik zou graag met een open en onderzoekende houding
de Mariakerk betreden.
Op dezelfde manier hoop ik daar een
weg te vinden naar mijn innerlijke ruimte.
Wat zal de kerk mij vertellen en wat ontdek ik in mijzelf?
De Verborgen Tijd
Loppersum
Startpunt in deze grote kerk is een scriptorium. We stellen ons open op en wachten af wat de ruimte met ons doet. Als in een drieluik zullen we bezig zijn, Jan Pieter in de Mariakapel, Manja in de Broederkapel en in het koor de Ander.
Kan kunst het niet direct zichtbare maar wel voelbare uitdrukken en zo het verborgene vorm geven?
anne wine
Eenum
MEDEDOGEN
De wereld is in beweging. Er zijn op dit moment veel confrontaties en er is non-stop bruut oorlogsgeweld.
Met een installatie van gebedenboeken van onbeschreven zachte bladen in het wit nodig ik de bezoeker uit tot een gesprek over mededogen.
Anjet van Linge
Godlinze
Zes jaar geleden maakte ik in de kerk van Eenrum mijn eerste monnikenwerk. Ik verkende ontferming, want hoe krijg je dat als God er niet meer is. Dit jaar kom ik hierop terug, letterlijk onder het toeziend oog van het Lam Gods uit de 13e eeuw. Ik ga verkennen wat wij vroeger aan God vroegen. En of we daar nu zelf een antwoord op hebben. In steen. En u mag helpen.
Lisette Durenkamp
Nijewier
Restanten van een verwoest klooster en een verlaten kerkje. Ik zag de teloorgang van gewijde plekken. Dat zette iets in beweging. Kan ik nieuwe vormen en momenten ontdekken die iets van het heilige in zich dragen? Verstild en verwijzend naar zachte krachten die verder reiken dan het gewone?
Misschien kan ik papier en teksten van oude liedbundels hiervoor gebruiken.
In de stilte zal het werk gaandeweg haar vorm krijgen.
Hermine Stam
Wetsens
De deur gaat open, ik stap over de drempel en ga de Sint Vitus kerk binnen. Daar is zij dan; de ruimte, de stilte, de stenen, het licht, de historie…
Wat gaat deze plek mij vertellen? Stil er zijn , in gesprek , alle zintuigen aan.
Daar ben ik dan; met een tas vol materiaal en ideeën, benieuwd naar het proces van afpellen, doorgronden, bewaren en verbinden.
Ik zet mijn deur open en stap in ‘mijn ‘ monnikenwerk.
Elisabeth Donkers
Eastrum
6 x oordeel
Coby Prins
Jouswier
Zes woensdagen mag ik in de Petruskerk van Jouswier zijn.
Gaan het kerkje en ik elkaar omarmen?
Kunnen mijn aanwezigheid, energie en kunst iets bijdragen?
Gaat de stilte mij troosten?
Mijn rouw verlichten?
Wordt de stilte gebroken en zingen Petrus en ik het “Erbarme dich” of “Vergnügte Ruh” van Bach?
We gaan het beleven.
Veertien kerken
Westernieland
De kerk heeft een blauwe balkenzoldering; de balken dateren uit verschillende perioden. Tegen de koorsluiting staat een 17e eeuwse kansel met het wapen van collator Schotto Tamminga van Bellingeweer. Naast de preekstoel een eveneens 17e eeuwse herenbank en een aantal zerken uit de 17e en 18e eeuw. Het dorp is na de kerstvloed van 1717 meer oostwaarts herbouwd zodat de kerk nu helemaal aan de westkant staat.
Saaxumhuizen
Van oorsprong is de kerk 13e eeuws. Door verschillende verbouwingen en herstelling heeft de kerk van Saaxumhuizen haar middeleeuwse karakter verloren. De kerk heeft tegenwoordig voornamelijk 19e eeuwse kenmerken. De huidige toren is in de plaats gekomen van een vrijstaande, lage stompe toren. De prachtige herenbanken zijn te danken aan collator Jonker Geurt Goosen Alberda.
Eenrum
De kerk is grotendeels van baksteen gebouwd in de 13e eeuw en was gewijd aan Sebastianus en Fabianus. Van de oorspronkelijke ingangen rest alleen de zuidelijke. Binnen contrasteren wit gestucte meloen-gewelven met het donkerbruine meubilair. Het interieur heeft de Beeldenstorm overleefd. De 17e eeuw bracht ingrijpende verbouwingen: de grote toren uit 1652, grotere ramen die in de 20e eeuw weer vervangen zijn door laatromaanse ramen.
Winsum Obergum
De eenbeukige kerk, met een driezijdig gesloten gotisch koor, ligt op de wierde, omsloten door een kerkhof met beukenhaag. Gebouwd in de 13e eeuw, verlengd in de 15e eeuw. In de met zadeldak gedekte14e eeuwse, aanvankelijk vrijstaande toren zitten restanten van een koepelgewelf en een uurwerk uit de 17e eeuw. In de noordoostelijke gevel van het koor is van baksteen een roedemaat gemetseld.
Den Andel
We zien in Den Andel de overgang van het romaans naar het laatromaans. Deze overgang vond plaats in het begin van de 13e eeuw. Sinds die tijd is het nodige aan de kerk veranderd. Bij de rechthoekige kerk hoort een gedrongen, ongelede toren met afgeknot tentdak uit dezelfde periode. Daarop staat een kleine dakruiter, nieuw geplaatst in 1989, met een luidklok uit 1653 van de hand van Jurriën Balthasar uit Leeuwarden.
Losdorp
De voorgevel van deze zaalkerk staat ietwat schuin op de zijmuren. De ruimte wordt overdekt door een tongewelf (rond 1823). De rijk gesneden preekstoel met klankbord en trap is in Louis XV-stijl, evenals een doophek en avondmaalstafel. De gebrandschilderde glas-in-loodramen zijn in 1937 geplaatst. Op de ramen komen bijbelse en allegorische symbolen voor: duif (Heilige Geest), zandloper, druivenrank, brandend braambos, bijbel, anker.
’t Zandt
Het oudste deel van deze Mariakerk stamt uit de tweede helft van de 13e eeuw, het hoge gotische koor uit de 15e eeuw. Fraai zijn de benedenzones, siernissen en spaarvelden en de 13e- en 16e eeuwse muurschilderingen met Bijbelse figuren en taferelen. De vrijstaande zadeldaktoren is 13e eeuws, met een spitse dakruiter uit de 17e eeuw. De luidklokken in de toren zijn uit 1501 en 1693.
Loppersum
In 1218 is het tufstenen kerkje door brand verwoest. In de westelijke muur van de kerk is nog een gedeelte van de oude muur met hagioscoop zichtbaar. De bouw van deze kerk is omstreeks 1220 begonnen als zaalkerk, van baksteen met een houten plafond. Omstreeks 1270 werd het rechtgesloten koor afgebroken om plaats te maken voor een dwarsschip met koepelgewelven in romano-gotische stijl.
Eenum
Een van de oudste bakstenen kerken op de hoogste wierde in de Ommelanden. Romaans qua origine, deels geamputeerd in de 19e eeuw. De halfronde apsis werd door een vlakke muur vervangen. De preekstoel is uit 1654. In de 16e eeuw werden de originele vensters vervangen door grotere spitsboogvensters. De toren uit 1710 staat uit het lood door afgraving van de wierde, en wordt overeind gehouden door aan de kerk gekoppelde balken.
Godlinze
De kerk begint als tufstenen gebouw omstreeks 1100, later verlengd. Uitbreiding in baksteen volgt in de 13e eeuw. Het vijfzijdige koor is 14e eeuws. De toren is gebouwd in 1200, verhoogd in 1554 en later hersteld. De spitsboogvensters komen uit de 16e eeuw. De schilderingen op de meloengewelven tonen afbeeldingen van dieren, Bijbelverhalen en heiligen met hun attributen (Catharina met rad, en Pancratius met zwaard).
Nijewier
De kerk is in 1678 gebouwd met rode moppen van haar voorgangster. De westelijke frontgevel is waarschijnlijk uit 1817. De ingang is een rondbogige poort met pilasters aan beide zijden, een venster en twee gedenkstenen. De kerk heeft een tongewelf met trekbalken. In de koorsluiting staat de preekstoel (1678). De gebeeldhouwde zerken zijn zeventiende-eeuws, de gesneden tekstborden iets jonger.
Wetsens
De Romaanse Vituskerk is in de twaalfde eeuw gebouwd met tufsteen uit de Eiffel en in de zestiende eeuw verhoogd met baksteen. In de zuidmuur zijn in de zeventiende eeuw grote vensters ingebroken met een spitsboog. In de noordmuur zijn de oude romaanse raampjes dichtgezet met bakstenen. De resten van de zijkapel zijn behouden gebleven achter het houten baarhuisje. De toren stortte in 1842 in.
Eastrum
De toren is gebouwd in de 13e eeuw, de kerk in de 16e eeuw. De muurschilderingen zijn waarschijnlijk uit 1582, met afbeeldingen van kerken en een toren. Een ervan lijkt op de abdijtoren van Dokkum. In de kerk bevinden zich rouwborden van de familie Eelcama en een herenbank van de familie Mellema. De kerkklok is in 1457 vervaardigd door de klokkengieter H. Kokenbacker.
Jouswier
De kerk werd gebouwd in 1557 ter vervanging van een 13e eeuwse kerk die gewijd was aan Petrus. In 1752 verrees de zadeldaktoren en werd de westmuur en ingang vernieuwd. In de toren hangt een klok uit 1395 van Hermanus. De spitsboogvensters zijn uit 1823. In 1858 werd de kerk iets verhoogd en voorzien van een nieuwe kap. In 1978 werd de bepleistering uit 1876 verwijderd.