Graag tot volgend jaar
Met dank voor dit mooie Monnikenwerkjaar zien we u graag volgend jaar weer terug, op 12, 19, 26 juli en 2, 9 en 16 augustus 2023.
Kunstenaars die zich herkennen in Monnikenwerk en geïnteresseerd zijn in deelname kunnen een mail sturen aan Anjet van Linge.
Wat is Monnikenwerk?
Wat is Monnikenwerk?
In de periode van 13 juli tot en met 17 augustus 2022 vindt de vijfde editie van het project Monnikenwerk plaats. In de stille ruimte van een middeleeuwse kerk werken vijftien kunstenaars zes woensdagen aan hun monnikenwerk - kunst, die soms raakt aan iets dat groter is dan wij. Aan het einde van de werkdag zijn bezoekers welkom om kerk en kunst te ervaren.
Monnikenwerk vindt plaats op de woensdagen 13, 20 & 27 juli en 3, 10 & 17 augustus. Ronde Noord Groningen loopt van Baflo via Den Andel, Westernieland en Eenrum naar Saaxumhuizen. Ronde Oost Groningen is in Loppersum, Wirdum, Eenum, Leermens en 't Zandt. Ronde Noordoost Friesland doet Dokkum, Aalsum, Wetsens, Jouswier en Oostrum aan. Alle kerken zijn geopend voor publiek van 17.00 – 20.00 uur.
Drie routes
Ronde Noord Groningen
Ronde Oost Groningen
Ronde Noordoost Friesland
Ronde Noord Groningen
Ronde Groningen Noord loopt van Baflo via Den Andel, Westernieland en Eenrum naar Saaxumhuizen. Alle kerken zijn geopend voor publiek van 17.00 – 20.00 uur. In Baflo is een NS-station.
Baflo, Laurentiuskerk - Pauline Kick
Den Andel - Leen Kaldenberg
Westernieland - Matty de Vries
Eenrum - Anjet van Linge
Saaxumhuizen - Rosemin Hendriks
Ronde Oost Groningen
Ronde Oost is in Loppersum, Wirdum, Eenum, Leermens en 't Zandt. Alle kerken zijn open voor bezoek van 17.00 tot 20.00 uur. In Loppersum is een NS-station.
Loppersum, Petrus- en Pauluskerk - Claudia van de Leur
Wirdum - Pietsjanke Fokkema
Eenum - Maya Vermeulen
Leermens, Donatuskerk - Rik Andreae
’t Zandt - Moniek Westerman
Ronde Noordoost Friesland
Ronde Noordoost Friesland doet Dokkum, Aalsum, Wetsens, Oostrum en Jouswier aan. Alle kerken zijn geopend voor publiek van 17.00 – 20.00 uur.
Dokkum, Bonifatiuskapel - Marc de Groot
Aalsum - Esther IJssels
Wetsens, Sint Vituskerk - Trude van Assem
Jouswier - Lotte Middendorp
Oostrum - Lisette Durenkamp
Vijftien Kunstenaars
Pauline Kick
Baflo – Op mijn wandelingen langs het Wad zoek ik in stilte en leegte, terwijl woorden en namen door mijn hoofd stromen. Op het ritme van de tijd op zoek naar verbinding met Wad, water en steeds veranderend landschap in het ritme van tij en tijd. Doodtij, tussentijd, landschap waarin zijn in voorbijgaan verdwijnt. Waar leegte gevuld wordt, “tussen twee stilten” woorden en namen ongrijpbaar zijn en vervagen.
Leen Kaldenberg
Den Andel – Zo vrij mogelijk van plan of concept, onderweg naar het stille en tijdelijk verblijven in de luwte van de kerk in Den Andel, koester ik het om meer achter te laten dan mee te nemen.
Mijn voornemen is om de komende periode te werken vanuit reflectie op de constante stroom veranderingen, het beleven en -mee-bewegen.
Matty de Vries
Westernieland – Matty de Vries werkt vanuit stilte. Daarin ontstaat ruimte. In die ruimte doemt een voorstelling op.
Naast schilder is Matty de Vries illustrator en vormgever, schrijver en kleinkunstenaar. De laatste jaren werkte ze aan het boek Kunst de brug naar mijn leven dat in oktober 2021 verscheen en gepresenteerd werd in het kerkje van Klein Wetsinge.
Anjet van Linge
Eenrum – In kloosters bidden monniken en monialen het getijdengebed. Soms nog acht keer per dag, soms minder. Het ritme van bidden en werken en lezen heiligt de tijd. En het is ook een verhaal van verlangen, naar verbinding met dat grotere, met iets onvoorwaardelijks, met Liefde. Kan ik deze dagen ook steeds opnieuw hetzelfde, herhalen en heiligen, verlangen en zoeken? In een vorm? En in een ritme door de dag?
Rosemin Hendriks
Saaxumhuizen – Een gevonden top 10-lijst van bijbelse dieren gemengd met specifieke indrukken van deze plek zijn mijn beginpunt van Monnikenwerk. Zoals de windvaanfoto met vogel, gemaakt bij het kerkje. Al blijkt er geen kraaiachtige op die lijst te staan. Onlangs voedde ik een paplam, vlak bij Saaxumhuizen. Die staat wel op die lijst, op nr 7. Het maakt mij benieuwd welke associaties en mogelijkheden zich al tekenend nog zullen aandienen.
Claudia van de Leur
Loppersum – “Monnikenwerk”, een reactie die ik vaak krijg wanneer ik uitleg hoe ik mijn houtsnede-prenten maak. Het snijden van een houtplaat is een langzaam en geconcentreerd proces. Daarom is het een rustgevende, bijna meditatieve bezigheid. Die verstilling zit vaak ook in mijn gekozen onderwerpen. In de kerk van Loppersum laat ik me graag inspireren door de rust, de stilte en het licht, op weg naar een houtsnede in 6 delen.
Pietsjanke Fokkema
Wirdum – Aandacht en stilte zijn al onderdeel van mijn werk.
Ik maak vooral werken met papier, 2D en 3D, die soms heel fragiel kunnen zijn. Ik ben heel benieuwd hoe dit fragiele zich gaat verhouden tot de kolossale ruimte van de kerk. Met cirkels, spiralen, bolletjes en met de kleur blauw wil ik een kosmische installatie in de kerk creëren.
(Blauw22#1, Kleurpotlood op papier, papier, gekleurd draad, spelden, 60 x 33 cm, 2022)
Maya Vermeulen
Eenum – Mijn project gaat over geschreven taal. Taaltekens staan centraal. In het ene project bewaar ik ze, omdat het erg waardevolle tekens zijn: je kan er mee dichten, wetenschap opschrijven, verhalen vertellen. We mogen ze nooit kwijtraken, ook al schrijven we tegenwoordig zelf nog maar weinig. In het tweede project verken ik de geschiedenis van die taaltekens. Waar komt ons alfabet eigenlijk vandaan? Kom gerust kijken, dan ziet u het vanzelf.
Rik Andreae
Leermens – Ik bedacht eens dat poëzie bij uitstek geschikt is, om vage gedachten te formuleren.
Als… dan is het goed opletten om ze waar te nemen. Dat gaat vast het best in de stilte. Stilte die ik door dit project, op deze plek cadeau krijg en waarin het vage zich mogelijk kristalliseert.
Naast schrijven teken ik. Tussen beide uitingen zie ik overeenkomsten. Een gevoel wellicht, of zijn die er daadwerkelijk?
(foto Alfred Oosterman)
Moniek Westerman
’t Zandt – ‘Uit hout gesneden’ – Mijn verzameling houten mensbeelden komt overal vandaan. Samen eerbiedigen ze de stilte in de kerk. Uit hen creëer ik tijdens Monnikenwerk evenbeelden; nieuwe mensen. Waarschijnlijk herkennen we elkaar! Werklui, verschoppelingen, krachtpatsers, grappenmakers, heiligen en schoonheden. De nieuwe naasten bestaan niet en toch wel. Heel actueel om te blijven vragen; wie is de ander?
Marc de Groot
Dokkum – “Let op de vijgenboom en op ál de bomen. Zodra zij uitlopen, weet gij uit uzelf, omdat gij het ziet, dat de zomer reeds nabij is.” (Lucas 21:29-30)
In 723 hakte Bonifatius in Fritzlar de Donar-eik om, een kersteningsactie. Van de nazaten van die eik in Duitsland verzamelde ik knoppen. Buiten, in de binnenruimte van de bijzondere Bonifatiuskapel ga ik daarmee aan het werk.
Een onderzoek naar feilbaarheid.
Esther IJssels
Aalsum – Nieuwsgierig naar de geschiedenis, de stilte, het licht en de ruimte.
Wat gaat me dit brengen?
Een reis naar beeld wat zich begeeft op de grens van figuratief naar abstract.
Met op papier…
Trude van Assem
Wetsens – Door de eeuwen heen zoekt de mens naar betekenis en houvast in het leven.
Die zoektochten zijn zichtbaar in de geschriften en de gebouwen. Hoorbaar in muziek en gezangen.
Afdrukken worden nagelaten, ik ga in de kerk van Wetsens de stilte en de ruimte gebruiken om op zoek te gaan naar alle mogelijke afdrukken.
Lotte Middendorp
Jouswier – Zonder vooropgezet plan laat ik mijn verblijf in het kerkje en de associaties en ideeën die daaruit voortvloeien bepalend zijn. In veel van mijn eerdere (video-)werk onderzocht ik de mogelijkheid hoe ikzelf kan samenvallen met plekken in het landschap van “It lege midden”, de plek waar ik opgroeide. Het zou daarom ook zomaar kunnen dat ook nu het omliggende landschap een rol gaat spelen.
Lisette Durenkamp
Oostrum – De sobere stille kerk is een mooie plek om te werken. Niets dringt zich op.
Ik werk graag met zelfgemaakt wit papier. Het is kwetsbaar en leeg.
De oorlog in Oekraïne houdt me bezig. Een beeld kwam boven van puin en vredevogels. Het roept ongemakkelijke vragen op. Vanuit de stilte zal het werk gaandeweg vorm krijgen. Een reflectie op oorlog en vrede.
Vijftien kerken
Baflo
De huidige kerk is gebouwd eind 11e eeuw, begin 12e eeuw. Het is een eenbeukige kerk met een rechtgesloten koor. De kerk wordt voor het eerst genoemd in 1211 en was toen opgebouwd uit tufsteen, waarvan nog stukken resteren in het schip. Het huidige koor met versierde rondboogvensters en -nissen dateert uit de 13e eeuw. In 1594 verloor de kerk haar positie als proosdij bij de reductie Groningen.
Den Andel
We zien in Den Andel de overgang van het romaans naar het laatromaans. Deze overgang vond plaats in het begin van de 13e eeuw. Sinds die tijd is het nodige aan de kerk veranderd. Bij de rechthoekige kerk hoort een gedrongen, ongelede toren met afgeknot tentdak uit dezelfde periode. Daarop staat een kleine dakruiter, nieuw geplaatst in 1989, met een luidklok uit 1653 van de hand van Jurriën Balthasar uit Leeuwarden.
Westernieland
De kerk heeft een blauwe balkenzoldering; de balken dateren uit verschillende perioden. Tegen de koorsluiting staat een 17e eeuwse kansel met het wapen van collator Schotto Tamminga van Bellingeweer. Naast de preekstoel een eveneens 17e eeuwse herenbank en een aantal zerken uit de 17e en 18e eeuw. Het dorp is na de kerstvloed van 1717 meer oostwaarts herbouwd zodat de kerk nu helemaal aan de westkant staat.
Eenrum
De kerk is grotendeels van baksteen gebouwd in de 13e eeuw en staat bekend als Laurentiuskerk. Van de oorspronkelijke ingangen rest alleen de zuidelijke. Binnen contrasteren wit gestucte meloen-gewelven met het donkerbruine meubilair. Het interieur heeft de Beeldenstorm overleefd. De 17e eeuw bracht ingrijpende verbouwingen: de grote toren uit 1652, grotere ramen die in de 20e eeuw weer vervangen zijn door laatromaanse ramen.
Saaxumhuizen
Van oorsprong is de kerk 13e eeuws. Door verschillende verbouwingen en herstelling heeft de kerk van Saaxumhuizen haar middeleeuwse karakter verloren. De kerk heeft tegenwoordig voornamelijk 19e eeuwse kenmerken. De huidige toren is in de plaats gekomen van een vrijstaande, lage stompe toren. De prachtige herenbanken zijn te danken aan collator Jonker Geurt Goosen Alberda.
Loppersum
In 1218 is het tufstenen kerkje door brand verwoest. In de westelijke muur van de kerk is nog een gedeelte van de oude muur met hagioscoop zichtbaar. De bouw van deze kerk is omstreeks 1220 begonnen als eenvoudige zaalkerk, van baksteen met een houten plafond. Omstreeks 1270 werd het rechtgesloten koor afgebroken om plaats te maken voor een dwarsschip met koepelgewelven in romano-gotische stijl.
Wirdum
De kerk van Wirdum herbergt naast grafzerken uit de 13e tot 19e eeuw ook een aantal muurschilderingen. Rond de kerk zijn Romeinse resten gevonden. Ondanks de vergrote romaanse vensters in de zuid en oostwand is de romaanse bouwwijze nog duidelijk te herkennen. In de noordmuur is een ‘knielnis’ te vinden. In de nis zit een hagioscoop. Binnen vinden we enkele muurschilderingen, vermoedelijk uit 1400.
Eenum
Een van de oudste bakstenen kerken op de hoogste wierde in de Ommelanden. Romaans qua origine, deels geamputeerd in de 19e eeuw. De halfronde apsis werd door een vlakke muur vervangen. De preekstoel is uit 1654. In de 16e eeuw werden de originele vensters vervangen door grotere spitsboogvensters. De toren uit 1710 staat uit het lood door afgraving van de wierde, en wordt overeind gehouden door aan de kerk gekoppelde balken.
Leermens
Eén van de oudste kerken in het noorden van het land: zijmuren van tufsteen, het dwarsschip van kloostermoppen in combinatie met hergebruikte tufsteen, en het 13e-eeuwse bakstenen koor. Het interieur heeft een houten zoldering in schip en dwarsschip, het koor is afgedekt door een koepelgewelf met beschilderde baksteenpatronen. In het interieur zijn muurschilderingen uit de vijftiende eeuw, o.a. die van de heilige Ursula.
’t Zandt
Het oudste deel van deze Mariakerk stamt uit de 13e eeuw, het gotische koor uit de 15e eeuw. Zowel binnen als buiten bijzonder, boven- en benedenzones, siernissen en spaarvelden. Interieur met koepelgewelven. In het koor een piscina en sacramentsnis. Fraaie 13e- en 16e eeuwse muurschilderingen met Bijbelse figuren en taferelen. De 13e eeuwse vrijstaande zadeldaktoren heeft een spitse dakruiter uit de 17e eeuw.
Dokkum – Bonifatiuskapel
De Bonifatiuskapel is een rooms-katholiek bedevaartskapel in de Friese stad Dokkum. De kapel is een ontwerp van Hendrik Willem Valk, werd gebouwd in 1934, op de fundamenten van een niet-voltooid ontwerp van Valks leermeester Wolter te Riele. De kerk is gewijd aan de heilige Bonifatius, die in het jaar 754 bij Dokkum werd vermoord.
Aalsum
Oorspronkelijk was de kerk, die stamt uit de 12e eeuw en 13e eeuw, gewijd aan Catharina van Alexandrië. De oude overwelving is vervangen door een balklaag, er zijn ramen aangebracht, de westgevel is vernieuwd. Daar staat een torentje met een houten klokkoepel en een gegoten klok uit 1499. De binnenkant is wit geverfd en heeft een orgel uit 1906. Het toegangshek stamt uit 1843.
Wetsens
De Romaanse Vituskerk is in de twaalfde eeuw gebouwd met tufsteen uit de Eiffel en in de zestiende eeuw verhoogd met baksteen. In de zuidmuur zijn in de zeventiende eeuw grote vensters ingebroken met een spitsboog. In de noordmuur zijn de oude romaanse raampjes dichtgezet met bakstenen. De resten van de zijkapel zijn behouden gebleven achter het houten baarhuisje. De toren stortte in 1842 in.
Jouswier
De kerk werd gebouwd in 1557 ter vervanging van een 13e eeuwse kerk die gewijd was aan Petrus. In 1752 verrees de zadeldaktoren en werd de westmuur en ingang vernieuwd. In de toren hangt een klok uit 1395 van Hermanus. De spitsboogvensters zijn uit 1823. In 1858 werd de kerk iets verhoogd en voorzien van een nieuwe kap. In 1978 werd de bepleistering uit 1876 verwijderd.
Oostrum
De toren is gebouwd in de 13e eeuw, de kerk in de 16e eeuw. De muurschilderingen zijn waarschijnlijk uit 1582, met afbeeldingen van kerken en een toren. Een ervan lijkt op de abdijtoren van Dokkum. In de kerk bevinden zich rouwborden van de familie Eelcama en een herenbank van de familie Mellema. De kerkklok is in 1457 vervaardigd door de klokkengieter H. Kokenbacker.